İŞ HUKUKU
*HİZMET TESPİTİ DAVASI
Hizmet tespit davası 5510 Sayılı Kanun'a göre sigortalı sayılan işlerde çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumunca tespit edilmediğinde veya işverence işe giriş bildiriminde bulunulmuş fakat hiç prim günü ödemesi yapılmamış ya da eksik bildirilmiş hizmetlerin tescil edilmediğinin sonradan öğrenildiğinde tespiti amacıyla açılan davadır.
*İŞE İADE DAVASI
İşe iade davası açabilmenin şartları:
1-İşçi ve işveren arasında iş sözleşmesi 4857 Sayılı İş Kanunu veya Basın İş Kanunu'na tabi olmalıdır.
2-İşçi ve işveren arasındaki iş sözleşmesi belirsiz süreli olmalıdır.
3-İs sözleşmesi işveren tarafından feshedilmiş olmalıdır.
4-İşyerinde çalışan işçi sayısı en az 30 ve üzeri sayıda olmalıdır.
5-İşçinin, işverene ait işyerlerinde en az 6 aylık kıdemi bulunmalıdır.
6-İşe iade davasının, işten çıkarılmanın öğrenildiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde açılmış olması gerekmektedir.
*KIDEM VE İHBAR TAZMİNATI İLE DİĞER İŞÇİLİK ALACAKLARI DAVALARI
KIDEM TAZMİNATI;
İş sözleşmesi en az bir yıl süren işçinin kanunda yazılı nedenlerle iş sözleşmesinin sona ermesi halinde işveren tarafından kendisine ödenmesi gereken tazminattır. Tazminat miktarı; işçinin çalışmış olduğu her yıl için otuz günlük brüt ücreti tutarındadır. Arta kalan süreler için aynı oranda hesaplama yapılarak kıdem tazminatı hesaplanır.
İHBAR TAZMİNATI;
Belirsiz süreli iş akdinin haklı nedenler olmadan feshedilmesi halinde kazanılan, sürekli iş sözleşmelerine özgü bir tazminattır. İhbar tazminatı, kendisine karşı haksız olarak iş sözleşmesi sona erdirilen taraf tarafından talep edilebilir.
FAZLA MESAİ ALACAĞI;
Haftalık 45 saati aşan çalışmalar fazla çalışma sayılır. Haftalık çalışma süreleri hesaplanırken ara dinlenmesi için verilen sürelerin çıkarılması gerekmektedir. İşçi bu fazla çalışmasının karşılığında fazla mesai alacağına hak kazanır. Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir. Geriye dönük olarak 5 yıl içerisindeki fazla mesai ücreti alacaklarının talebi mümkündür.
Fazla çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir. İşçi hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında, çalışma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanır.
Denkleştirme esasının uygulandığı hallerde, işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık iş süresini aşmamak koşulu ile, bazı haftalarda toplam kırkbeş saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz. Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde onbir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz.
Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamaz.
ULUSAL BAYRAM ve GENEL TATİL;
Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılır. Sözleşmelerde hüküm bulunmaması halinde söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayı gereklidir. Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir. Yüzde usulünün uygulandığı işyerlerinde işçilerin ulusal bayram ve genel tatil ücretleri işverence işçiye ödenir.
HAFTA TATİLİ;
Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde, işçilere belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmidört saat dinlenme (hafta tatili) verilir.
YILLIK İZİN;
İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir. Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez. Niteliklerinden ötürü bir yıldan az süren mevsimlik veya kampanya işlerinde çalışanlara bu Kanunun yıllık ücretli izinlere ilişkin hükümleri uygulanmaz. İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,
b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,
c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden, Az olamaz.
Ancak onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.
*İŞ KAZALARINDAN DOĞAN TAZMİNAT DAVASI
Ölüm veya bedensel zarar halinde iş kazası geçiren işçi (ölüm halinde mirasçıları) aşağıda sayılan maddi zarar kalemlerini talep edebilir.
Ölüm Halinde Maddi Zararın Kapsamı;
-Gömme giderleri,
-Tedavi giderleri ve çalışmamaktan doğan zararlar,
-Yardımdan yoksun kalmaktan doğan zararlar.
Bedensel Zarar Halinde Maddi Zararın Kapsamı
-Tedavi giderleri,
-Çalışma gücünün tamamen veya kısmen kaybedilmesinden doğan zararlar,
-Ekonomik gelişmenin zorlaşmasından doğan zararlar,
-Geçici ödemeler.
Sayılan maddi zarar kalemlerine ilaveten iş kazası geçiren işçi veya mirasçılarının, kanunda belirtilen şartları taşıması haline manevi tazminat talep etme hakları da bulunmaktadır.
*MESLEK HASTALIĞI NEDENİYLE TAZMİNAT DAVASI
Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir. Meslek hastalığına tutulan sigortalı işçi veya meslek hastalığı nedeniyle bedensel zarara uğrayan ve daha sonra ölen işçinin mirasçıları bu davayı açmaya yetkilidir.